اوریون
اوریون یک عفونت واگیرداراست که باعث تورم غدد بزاقی در ناحیه زیرین و بالایی استخوان فک پایین می گردد . این بیماری در زمان های گذشته چنان شایع بود که به همراه سرخک ، سرخجه و آبله مرغان ، به بیماری های کودکان معروف شده بود . با پیشرفت ساخت واکسن علیه این بیماری ها ،به استنثنای آبله مرغان ، شیوع و گسترش آنها در کشورهایی که برنامه واکسیناسیون را اجرا می کنند ، از بین رفته است . برخی از کشورهای درحال توسعه ، برنامه واکسیناسیون را به درستی رعایت نکرده اند و از این رو با شیوع همه گیری تمام این بیماریها روبه رو هستند .
اوریون بیشتر در سنین پنج تا پانزده سالگی ایجاد می شود اما اشخاص حساس می توانند در هر سنی به آن مبتلا شوند . بیشتر نوزادان دارای پادتن های مادری بوده و تا چند ماه پس از تولد ،در برابر بیماری مصونیت دارند . اوریون در فصل های بهار و تابستان روی می دهد . استفاده از واکسن و یا یک بار مبتلا شدن به بیماری ، برای فرد مصونیت دائمی ایجاد می کند .
برخی والدین به اشتباه چنین تصور می کنند که اوریون ممکن است چندین بار در طول عمر روی دهد . آنها عوامل دیگری را که موجب گلودرد یا تورم گلو می شود ، با اوریون اشتباه می کنند ، البته تشخیص بیماری نیز گاهی دشوار است .
علت بیماری
ویروسی به نام پارامیگزو ویروس عامل این بیماری است . ویروس مزبور در ناحیه بینی ، حلق ، دهان و غدد بزاقی شخص بیمار زندگی می کند و از طریق عطسه و سرفه در هوا پخش می گردد . این ذرات سپس توسط افراد سالم استنشاق شده و باعث بیماری می شود . بزاق کودک بیمار ، موجب آلودگی اسباب بازی ها شده و انتقال بیماری را آسان تر می سازد.
ویروس تنفس شده ، به سرعت در غدد بزاقی جایگیر شده و شروع به تکثیر می کند . در پی رشد ویروس ،غدد بزاقی نیز بزرگ می شوند . ویروس همچنین وارد جریان خود شده و در سراسر بدن پخش می شود .
حضور ویروس در بزاق ، بینی و گلوی شخص بیمار ، از شش روز پیش از بزرگ شدن غدد بزاقی آغاز می شود و تا نه روز پس از آن ادامه می یابد ، به همین دلیل است که کودک تا ده روز پس از آغاز تورم گلو ، نباید به مدرسه برود .
نشانه های بیماری
حدود سی درصد از کودکان بیمار هیچ نشانه آشکاری ندارند . این نوع موارد را اوریون تحت درمانگاهی یا بدون نشانه می نامند . علائم بیماری حدود هجده روز پس از آلوده شدن ، به صورت تب ، سردرد و از دست دادن اشتها ظاهر می شود . گاهی اوقات ?? روز طول می کشد تا سرفه ناشی از بیماری آشکار گردد .
درد ، بی قراری و تورم یکی از غدد بزاقی ، نشانه هایی هستند که ?? ساعت پس از پدید آمدن نخستین علائم بیماری مطرح می شوند . به طور معمول یک یا هر دو غده بزاقی بناگوش درگیر می شوند . این غدد در بالای استخوان فک پایین و در جلو گوش ها قرار دارند . سایر غدد بزاقی در پایین فک پایینی هستند .
درد غدد بزاقی به هنگام جویدن غذا یا نوشیدن آب میوه افزایش می یابد . غدد به هر گونه لمسی حساس هستند و در صورتی که تورم در بیشترین حد خود باشد ، درجه حرارت بدن تا ?/?? الی ?? درجه افزایش می یابد . در مدت یک هفته ،از میزان درد و تورم کاسته می شود ، هر چند ممکن است سایر غدد بزاقی نیز متورم شوند .
عفونت های ثانویه
اوریون در مواردی انگشت شمار موجب ناراحتی های ثانویه می شود ، حتی اگر تورم غدد بزاقی قابل ملاحظه نباشد .
چند هفته پس از تورم غدد ،علائمی چون سردرد ، تب ، خواب آلودگی و سفت شدن گردن در برخی کودکان آغاز می شود . این علائم ممکن است نشانه مننژیت مغزی باشد . برای تشخیص بیماری و نمونه گیری از مایع نخاع ، باید بیمار را در بیمارستان بستری نمود . خوشبختانه بیشتر کودکان بدون استفاده از آنتی بیوتیک بهبود می یابند .
حدود ?? درصد از پسران مبتلا به اوریون به ناراحتی های ثانویه ای مانند التهاب بیضه ها دچار می شوند که یک هفته پس از آغاز بیماری روی می دهد . به طور معمول یکی از بیضه ها متورم و قرمز و دردناک می گردد . در موارد بسیار اندکی این عارضه موجب عقیم شدن فرد می شود . پس از بهبود یافتن بیمار ، ممکن است قدرت باروری او تغییر نکند .
التهاب پانکراس از دیگر ناراحتی های ثانویه ای است که هفت روز پس از آغازبیماری روی می دهد . در چنین مواردی علائمی چون دل درد ، تهوع و استفراغ مشاهده می شود . این بیماران نیز پس از چند هفته به طور کامل بهبود می یابند .
وظیفه والدین
مصونیت بخشیدن به کودک از طریق واکسن های سرخک ، سرخجه و اوریون در پانزده ماهگی و یادآوری آن در پنج سالگی یا یازده سالگی . ایمن سازی این واکسن ?? درصد بوده و تا آخر عمر مصونیت ایجاد می کند ؛
در صورتی که فرزندتان قبلاً به بیماری مبتلا نشده و واکسن هم نزده است ، پس از تماس با شخص بیمار نمی توانید به او واکسن بزنید . تا چهارده یا پانزده روز پس از تماس ، مواظب او باشید تا پدید امدن هر نوع نشانه بیماری را دریابید ؛
کودک بیمار را حداقل نه روز از مدرسه و فعالیت جمعی دور نگه دارید ؛
در صورت مشاهده علائم بیماری ، برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید . تاریخ مراجعه و نام پزشک تشخیص دهنده را نیز یادداشت نمایید .
چنانچه کودک بیمار علائمی چون سردرد ، استفراغ ، سفتی گردن و خواب آلودگی داشت ، در کوتاهترین مدت به پزشک مراجعه کنید .
درمان
دوری جستن از غذاها و آشامیدنی هایی چون آب پرتقال و غذاهای سخت که موجب تشدید درد می شوند ؛
تجویز استامینوفن برای کاهش درد و تب ؛
توصیه به دور نگهداشتن کودک از مدرسه و فعالیت های دسته جمعی تا نه روز پس از شروع تورم غدد بزاقی .
